Kto przeżyje w danym środowisku?
Ludzie i Karpaty – wpływ człowieka na krajobraz
Zrozumienie, w jaki sposób oddziaływanie człowieka na krajobraz wpływa na szanse przetrwania różnych gatunków.
Dzieci wypełniają karty pracy i na podstawie rozwiązań oraz dyskusji poznają środowisko życia różnych gatunków zwierząt i roślin, a także główne zagrożenia dla nich.
Tabela – karta pracy nr 5, karta pracy nr 6 – krajobraz pierwotny, bez wpływu człowieka, karta pracy nr 7 – krajobraz naturalny z terenami użytkowanymi ekstensywnie i karta pracy nr 8 – krajobraz antropogeniczny, silnie przekształcony przez człowieka, długopisy
Instrukcja postępowania
- Dzieci należy podzielić na grupy. W zależności od dostępnego czasu i liczby uczestników, każda grupa może wypełnić jedną lub wszystkie trzy karty pracy. Należy wziąć to pod uwagę podczas przygotowywania kopii kart pracy. Wystarczy, że każda grupa otrzyma jedną kartę pracy nr 5.
- Dzieci uzupełniają w grupach przydzielone im karty pracy przy pomocy tabeli z karty pracy nr 5. Obok każdego typu krajobrazu zaznaczają, które organizmy są w stanie (+), a które nie są w stanie (-) przetrwać w danym miejscu.
- Po wypełnieniu kart pracy sprawdź wspólnie z dziećmi wyniki. Przedyskutuj z nimi warunki przetrwania i przyczyny wyginięcia poszczególnych gatunków w krajobrazach o różnym wpływie człowieka. Klasa może dostosować dyskusję do warunków lokalnych (w okolicy wsi lub miasta).
Dodatkowe zadania
Bezpośrednio na karcie pracy dzieci wpisują numer poszczególnych gatunków w miejscu, w którym mogłyby żyć w danym środowisku.
Rozwiązanie
Opis środowiska i zagrożeń dla poszczególnych gatunków, w tym informacje o tym, które gatunki są w stanie przetrwać w danym typie krajobrazu (KP – krajobraz pierwotny bez wpływu człowieka, KN – krajobraz naturalny z terenami użytkowanymi ekstensywnie, KA – krajobraz antropogeniczny, silnie przekształcony przez człowieka).
| Gatunki | Podstawowe potrzeby | Zagrożenia | KP | KN | KA |
| 1. Granicznik płucnik (porost) | rozległe lasy pierwotne, naturalne i półnaturalne | wycinka drzew, usuwanie martwych drzew z lasu, zanieczyszczenie powietrza | + | + | - |
| 2. Goryczka wąskolistna | młaki, ekstensywnie użytkowane łąki | zarastanie łąk i pastwisk przez drzewa i krzewy, przekształcanie łąk w pola uprawne | + | + | - |
| 3. Minóg ukraiński | rzeki o dnie żwirowym | regulacja rzek i zanieczyszczenie chemiczne cieków wodnych | + | + | - |
| 4. Kumak górski | kałuże i małe zbiorniki wodne | wysychanie i zanieczyszczenie chemiczne zbiorników wodnych | + | + | + |
| 5. Salamandra plamista | niewielkie cieki wodne bez ryb i źródła w lasach liściastych | zanieczyszczenie/wysychanie potoków, zamulanie źródeł | + | + | - |
| 6. Dudek | pastwiska, stare sady, dziuplaste stare drzewa | zanikanie pastwisk i sadów, przekształcanie ich w intensywnie użytkowane pola uprawne, wycinanie starych drzew | + | + | - |
| 7. Orzeł przedni | stare lasy, skały w pobliżu rozległych terenów otwartych z dala od ludzkich siedzib | obecność ludzi w pobliżu miejsca gniazdowania, niszczenie starych drzewostanów | + | - | - |
| 8. Orlik krzykliwy | lasy – do zakładania gniazd, łąki/pastwiska w pobliżu lasów – do zdobywania pożywienia | rozległe zręby, likwidacja łąk i pastwisk, tworzenie monokulturowych upraw | + | + | - |
| 9. Derkacz | torfowiska niskie, ekstensywnie użytkowane łąki | zarastanie łąk i pastwisk przez drzewa/krzewy, intensyfikacja rolnictwa | + | + | - |
| 10. Borowiec wielki | dziuplaste drzewa, starsze budynki ze szczelinami | likwidacja starych drzew, ocieplanie i uszczelnianie budynków | + | + | + |
| 11. Suseł moręgowany | pastwiska, stepy | zarastanie pastwisk, zbyt intensywne ich użytkowanie lub przekształcanie w pola uprawne | + | + | - |
| 12. Wilk szary | rozległe kompleksy leśne | zręby zupełne, nielegalny odstrzał | + | -/+ | - |
