Uprzedzenia, przesądy i węże
Gady Karpat
Uświadomienie absurdalności uprzedzeń wobec węży.
Dzieci wypełniają i oceniają kwestionariusz, starają się uzasadnić, dlaczego nie zgadzają się z uprzedzeniami i przesądami.
Karty pracy nr 31–33
Instrukcja postępowania
- Dla każdego dziecka przygotuj po dwa egzemplarze karty pracy nr 31. Przygotuj taką ilość egzemplarzy kart pracy nr 32 i 33, na jaką liczbę grup będą podzielone dzieci.
- Jako wprowadzenie do ćwiczenia, porozmawiaj z dziećmi o ich stosunku do węży. Na przykładach omów pojęcia: uprzedzenie (zinternalizowana opinia bez racjonalnego uzasadnienia, szybkie wnioskowanie na podstawie błędnych lub niepełnych informacji, co prowadzi do określonego – negatywnego – nastawienia) i przesąd (opinia niezweryfikowana). Rozdaj każdemu dziecku po dwa egzemplarze ankiety z karty pracy nr 31. Zadaniem dzieci jest przeprowadzenie w domu ankiety z dwoma członkami rodziny (powyżej 15 roku życia) i przyniesienie tak wypełnionej ankiety na następne zajęcia. Poinformuj dzieci, że przy każdym pytaniu można zakreślić tylko jedną odpowiedź.
- Na następnych zajęciach oceńcie wspólnie wypełnione ankiety. Zapisz na tablicy pytania z ankiety. Dzieci, jedno po drugim, przedstawiają wyniki ankiety przeprowadzonej w domu. Wspólnie zanotujcie odpowiedzi na tablicy przy każdym pytaniu lub wyborze odpowiedzi. Policz odpowiedzi
i oceń wyniki. Jeśli to możliwe, podaj dane w formie graficznej. - Omów wyniki wspólnie z uczniami. Następnie podziel dzieci na 5 grup i każdej daj jeden egzemplarz karty pracy nr 32.
- Zadaniem uczniów jest obalenie każdego z przesądów poprzez napisanie logicznych argumentów przeciwko nim. Jako pomoc mogą wykorzystać fakty z karty pracy nr 33.
- Wspólnie sprawdźcie wyniki. Na koniec zachęć dzieci, aby wykorzystując zdobyte informacje spróbowały zmienić nastawienia swoich rodzin do węży, jeśli wyniki ankiety wykazały, że ich nastawienie jest negatywne.
Informacje dla nauczycieli
Lęk w ludziach budzi zwykle to co nie jest im dobrze znane. Warto nauczyć uczniów rozpoznawania polskich gatunków węży i podkreślić ich ważną rolę w przyrodzie. Cenne byłoby zorganizowanie lekcji pokazowej z udziałem specjalisty i żywych węży aby uczniowie w bezpiecznym otoczeniu mieli okazję oswoić się z tymi gadami. Innym dobrym pomysłem jest zorganizowanie kursu pierwszej pomocy, ze szczególnym uwzględnieniem różnego rodzaju użądleń, ugryzień i ukąszeń (np. przez żmiję zygzakowatą) oraz innych urazów, których możemy doznać w terenie (np. oparzenia barszczem Sosnowskiego). Ciekawą opcją są też warsztaty pt. Znalazłem dzikie zwierzę co robić?
Spośród występujących w Polsce węży, gniewosz plamisty, zaskroniec rybołów oraz skrajnie rzadki, wąż Eskulapa są objęte ochroną ścisłą. Zaskroniec zwyczajny oraz żmija zygzakowata podlegają ochronie częściowej [przyp. red.].
Pliki do pobrania
Rozwiązanie
Węże mają oślizgłe ciało.
Fałsz. Węże nie maja oślizgłych ciał. Powierzchnia ich ciała jest sucha. Ich skóra zawiera bardzo mało gruczołów. Skóra węży nie pełni funkcji oddechowej, a zatem jej powierzchnia nie musi być wilgotna, jak to ma miejsce u płazów.
Węże hipnotyzują swoją ofiarę wzrokiem.
Fałsz. Węże nie potrafią hipnotyzować oczami. Wąż wydaje się mieć nieruchome spojrzenie ponieważ nie ma ruchomych powiek i nie może mrugać.
Węże piją mleko krów bezpośrednio z ich wymion.
Fałsz. Węże nie potrafią ssać mleka z wymion. Żywią się zwierzętami, a mleko nie jest naturalnym składnikiem ich pożywienia. Znaczna liczba węży żywi się gryzoniami, a w stajniach żyje wiele myszy i szczurów. To jest prawdziwa przyczyna częstej obecności węża w miejscach, gdzie są krowy.
Węże są niebezpieczne i jadowite.
Fałsz. Tylko niektóre węże są jadowite. Spośród karpackich węży jadowite są tylko żmije.
Rozdrażniony wąż ściga ludzi.
Fałsz. Żmija atakuje tylko wtedy, gdy zostanie zaskoczona i nie ma możliwości ucieczki. Jest płochliwa. W razie niebezpieczeństwa szybko ucieka do kryjówki.
Niektóre węże potrafią tańczyć do dźwięku fletu.
Fałsz. Węże nie słyszą dźwięku fletu. Słyszą tylko bardzo niewielki zakres dźwięków, są praktycznie głuche. Niektórzy artyści ze Wschodu wykonują taniec z wężami, jednak zwierzę nie reaguje na dźwięk. Wąż instynktownie podąża za ruchem fletu, zakładając, że może stanowić zagrożenie.
Wąż może się odmłodzić.
Fałsz. Wąż nie może się odmłodzić. Przesąd ten powstał ponieważ zewnętrzna warstwa skóry węża nie rośnie razem z jego ciałem więc wąż rosnąc linieje. Poprzez linienie wąż się jednak nie odmładza. Zrzuca tylko wylinkę czyli starą „za ciasną”, zewnętrzną zrogowaciałą warstwę naskórka i wymienia ją na nową.
Wąż jest zwierzęciem satanistycznym i może wpływać na nasze zachowanie.
Fałsz. Węże są zwierzętami jak wiele innych i odgrywają bardzo ważną rolę w przyrodzie. Przyczyniają się do regulacji liczebności populacji gryzoni. Wąż jest często kojarzony z diabłem głównie dlatego, że w Biblii to właśnie wąż zachęca Ewę do zjedzenia jabłka. Również w wielu mitach i podaniach ludowych węże są przedstawione w negatywnym świetle.
