Scenariusze i ćwiczenia
Przyszłość naszej okolicy
Ochrona różnorodności biologicznej w Karpatach
Cel:
Nauka dyskutowania i prezentowania argumentów, zrozumienie znaczenia wiedzy i informacji przy podejmowaniu decyzji, zrozumienie trudnego charakteru procesów argumentowania i podejmowania decyzji.
Treść:
Dzieci, wcielając się w role dużych inwestorów, rolników/leśników/małych i średnich przedsiębiorców oraz działaczy na rzecz ochrony środowiska, dyskutują, przedstawiają argumenty i decydują o przyszłym charakterze swojej okolicy.
Wiek:
11 - 15
Przedmiot:
Biologia
Wiedza o społeczeństwie
Instrukcja postępowania
- Nauczyciel wybiera 9 uczniów i dzieli ich na 3 grupy. Zadaniem każdej z grup jest obrona i przeforsowanie swojego planu rozwoju miasta i regionu, uzyskując przy tym aprobatę mieszkańców miasta (reprezentowanych przez pozostałych uczniów).
Pierwsza grupa – duzi inwestorzy – będzie promować swój plan inwestycyjny dla intensywnego rozwoju regionu i będzie się starać przekonać mieszkańców (pozostałych uczniów), że najlepszą formą rozwoju regionu jest inwestowanie w turystykę masową, np. w budowę nowego ośrodka narciarskiego (wyciągów, hotelu i drogi dojazdowej), aquaparku lub spa (jeśli w pobliżu ich miejscowości znajduje się źródło wód mineralnych) itp.
Druga grupa – rolnicy/leśnicy/ mali i średni przedsiębiorcy – będzie promować przyjazną dla środowiska formę rozwoju regionalnego, która ma być oparta na lokalnych zasobach i lokalnych mieszkańcach, np. przyjazna środowisku gospodarka leśna, rozwój turystyki zrównoważonej w tym ekoturystyki i związane z nią wykorzystanie już istniejących budynków/obiektów (zamiast budowanie nowych), wspieranie lokalnych restauracji, wspieranie lokalnych rzemieślników, wykorzystanie lokalnych, starych odmian drzew i krzewów w sadownictwie, ekstensywny wypas kóz, owiec i bydła, rolnictwo ekologiczne. Wszystkie te działania będą związane z wytwarzaniem produktów lokalnych, tworzeniem lokalnej marki i sprzedażą produktów (mleko, sery, masło, twaróg owczy – bryndza, wyroby z drewna, cydr, konfitury, herbaty ziołowe itp.) nie tylko lokalnym mieszkańcom, ale również odwiedzającym region turystom. Ponadto, grupa ta zaproponuje stworzenie nowej lokalnej marki, która pomoże w wypromowaniu regionalnych produktów i usług.
Trzecia grupa – działacze na rzecz ochrony środowiska – będzie promować wartości przyrodnicze obszaru (wartości niepieniężne regionu), jego znaczenie dla ochrony różnorodności biologicznej, wkład w rozwój ekoturystyki, rekreacji i zdrowego stylu życia itp. Działacze na rzecz ochrony środowiska będą starali się przekonać pozostałych, że region należy chronić i dbać o przyrodę, nawet jeśli odbywa się to kosztem rozwoju gospodarczego regionu. Grupa ta będzie promować ideę utworzenia obszaru chronionego na części terytorium należącego do danej miejscowości. - Każda grupa otrzymuje trochę czasu na przetworzenie informacji i przygotowanie argumentów na poparcie swoich tez. Jako pomoc wykorzystują tabelę zalet i wad poszczególnych działań (część informacji podano w tym ćwiczeniu), mogą też skorzystać z różnych publikacji, Internetu (w zależności od możliwości) itp. W międzyczasie pozostali uczniowie mogą przedyskutować w małych grupach własne pomysły na rozwój swojego miasta i regionu, co pomoże im w późniejszej dyskusji ustosunkować się do argumentów inwestorów, rolników/leśników/przedsiębiorców i działaczy na rzecz ochrony środowiska.
- Nauczyciel prosi po kolei dużych inwestorów, rolników/leśników/przedsiębiorców i działaczy na rzecz ochrony środowiska o przedstawienie swoich pomysłów i obrony ich przed innymi uczniami. Uczniowie mogą wybrać różne formy prezentacji, aby zyskać zainteresowanie i aprobatę mieszkańców (pozostałych uczniów) miasteczka. Po każdej prezentacji następuje dyskusja, podczas której prowadzący zachęca uczniów reprezentujących mieszkańców miasta do zadawania pytań prowadzącym. Grupa prezentująca odpowiada na pytania.
- Po zakończeniu prezentacji wszystkich trzech grup i dyskusji, nauczyciel prosi dzieci o głosowanie, które zadecyduje o kierunku dalszego rozwoju miasta lub regionu. Jeśli decyzja nie jest jednoznaczna, możliwe jest rozważenie połączenia propozycji dwóch grup (rozwiązanie kompromisowe). Po głosowaniu nauczyciel może przedyskutować z całą grupą rzeczywiste formy i konsekwencje wybranego kierunku rozwoju regionalnego.
- Warto podkreślić, że nauczyciel ma tutaj do spełnienia ważne i odpowiedzialne zadanie mediatora. W grach tego typu uczestnicy często mocno wchodzą w swoje role i reagują bardzo emocjonalnie na kontrargumenty. Prowadzący powinien odpowiednio prowadzić dyskusję i na zakończenie zwrócić uwagę na rolę mediacji we wszelkich konfliktach społecznych. Istotne jest również uświadomienie uczniom, że zachowanie walorów przyrodniczych nie wyklucza, a wręcz może sprzyjać rozwojowi zrównoważonych form gospodarowania w regionie. Utworzenie w okolicy obszaru chronionego podnosi jego prestiż, a umiejętnie wykorzystane może przyciągnąć turystów, dlatego być może możliwe jest zawarcie kompromisu pomiędzy tymi, którzy chcą rozwijać region w sposób zrównoważony, a tymi, którzy chcą chronić przyrodę. Cenne byłoby podparcie się przykładami „dobrych praktyk” w tym zakresie np. Rzeczpospolita Ptasia https://www.tps-unitisviribus.org.pl/rzeczpospolita-ptasia, dostęp 06.06.2022 r. [przyp. red.].
