Lulecznica kraińska

Gromada: Rośliny naczyniowe (Tracheophyta)

Klasa: Magnoliopsida

Rząd: Psiankowce (Solanales)

Rodzina: Psiankowate (Solanaceae)

Gatunek podlega w Polsce częściowej ochronie gatunkowej.

Europa. W Polsce gatunek osiąga północno-zachodnią granicę zasięgu, a jego występowanie jest ograniczone do Pienin i obszaru od Karpat Wschodnich do wschodniej części Kotliny Sandomierskiej.

Jest to gatunek rosnący w półcieniu, na glebach świeżych i wilgotnych o odczynie obojętnym lub zasadowym. Występuje w lasach i zaroślach, w Karpatach gatunek reglowy spotykany do wysokości około 1000 m n.p.m., najczęściej w buczynach i lasach łęgowych (nadrzeczne olszyny górskie) oraz jaworzynach z języcznikiem, rzadziej w ziołoroślach.

Stanowiska położone w lasach łęgowych są szczególnie zagrożone, ponieważ wciąż częstą praktyką jest regulacja rzek i strumieni.

Wieloletnia roślina zielna przypominająca wyglądem pokrzyk wilczą jagodę. Dorasta do około 60 cm wysokości. Łodygi nagie, mięsiste i słabo rozgałęzione. Liście duże do 18 cm długości i całobrzegie. Kwiaty pojedynczo zwisają na szypułkach. Kielich zielony, ząbkowany. Korona do 25 mm długości, z zewnątrz lśniąco-brązowa, wewnątrz oliwkowozielona. Jej kształt dobrze opisuje słowo – rurkowatodzwonkowata ponieważ wygląda jak rozszerzająca się ku dołowi, rureczka na dole niemal równo obcięta (porównaj z kwiatami pokrzyku wilczej jagody). Owocem jest kulista torebka otwierająca się wieczkiem i zawierająca żółtobrunatne nasiona. Lulecznica kwitnie wiosną w okresie od kwietnia do maja.

• Łacińska nazwa rodzajowa Scopolia pochodzi od nazwiska żyjącego w XVIII w., włoskiego lekarza i przyrodnika Giovanniego Antonio Scopoli, który po ukończenie studiów medycznych 15 lat mieszkał i pracował na ternie obecnej Słowenii w mieście Idrija czyli na terenie historyczno-etnograficznego regionu zwanego Kraina (wł. Carniola). Tam właśnie po raz pierwszy znalazł lulecznicę i stąd wzięły się jej nazwy gatunkowe polska (kraińska) i łacińska (carniolica).
• Roślina jest śmiertelnie trująca i szczególnie szybko działa na dzieci. Zawiera trujące alkaloidy, głównie skopolaminę i atropinę. Należy pamiętać, że trucizna może wnikać również przez skórę.
• Wszystkie części rośliny wykorzystywano do celów medycznych i magicznych. Uważano, że lulecznica ma właściwości nasenne, przeciwbólowe i halucynogenne. Stosowano ją też jako afrodyzjak.
• Na Słowacji i Ukrainie jest uprawiana w przydomowych ogródkach.