Świat Karpat - podręcznik do edukacji ekologicznej

Jednym z najważniejszych aktów prawnych dotyczących ochrony przyrody w Unii Europejskiej jest Dyrektywa 92/43/EWG Rady z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory zwana w skrócie dyrektywą siedliskową. Stanowi ona jedno z najskuteczniejszych narzędzi wdrażania postanowień Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, sporządzonej w Bernie dnia 19 września 1979 r. czyli tzw. Konwencji Berneńskiej. Dyrektywa siedliskowa, Konwencja Berneńska oraz dyrektywa ptasia (Dyrektywa 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa) tworzą spójną całość. Ratyfikacja Konwencji Berneńskiej oraz przystąpienie przez Polskę do Unii Europejskiej spowodowało konieczność realizacji obu powyższych dyrektyw, a także wymagało dostosowania prawa krajowego, przede wszystkim zaś Ustawy o ochronie przyrody z 16.04.2004 r. (UOP) oraz rozporządzeń o ochronie gatunków oraz siedlisk przyrodniczych (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000).

UOP (za dyrektywą siedliskową) definiuje siedlisko przyrodnicze jako obszar lądowy lub wodny, naturalny, półnaturalny lub antropogeniczny, wyodrębniony w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne. Szczególne znaczenie mają siedliska przyrodnicze będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty czyli siedliska przyrodnicze, które na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej:

1. (są) zagrożone zanikiem w swoim naturalnym zasięgu lub
2. (mają) niewielki zasięg naturalny w wyniku regresji lub z powodu ograniczonego obszaru
   występowania wynikającego z (ich) wewnętrznych, przyrodniczych właściwości, lub
3. (stanowią) reprezentatywny przykład typowych cech regionu biogeograficznego występującego w państwach członkowskich Unii Europejskiej (UOP), regiony biogeograficzne w UE – alpejski, atlantycki, kontynentalny, makronezyjski i śródziemnomorski, w Polsce głównie kontynentalny, w niewielkim fragmencie alpejski.

Wyjątkową odpowiedzialność Wspólnota ponosi za priorytetowe siedliska przyrodnicze (typy siedlisk o priorytetowym znaczeniu) czyli siedliska przyrodnicze zagrożone zanikiem na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, za (których) ochronę Wspólnota ponosi szczególną odpowiedzialność z powodu wielkości (ich) naturalnego zasięgu mieszczącego się na terytorium tych państw.

Zgodnie z założeniami dyrektywy ptasiej oraz dyrektywy siedliskowej każdy kraj należący do Unii Europejskiej ma obowiązek zapewnić siedliskom przyrodniczym i gatunkom roślin i zwierząt, o których mowa w ww. dyrektywach, warunki sprzyjające ochronie lub zadbać o odtworzenie ich dobrego (właściwego) stanu, m.in. poprzez wyznaczenie obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO), które wspólnie tworzą Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000 (patrz mapa 3).