Ptaki
Rwące potoki i wartko płynące rzeki o kamienistym bądź żwirowym dnie oraz czystej i dobrze natlenionej wodzie, na terenach rozciągających się od przedgórza Karpat po górną granicę lasu, są ulubionym środowiskiem pluszcza (Cinclus cinclus). Jest to umiarkowanie pospolity gatunek osiadły, który zimą przemieszcza się tylko w razie zamarznięcia potoku, w którym żeruje. Pluszcz jest przystosowany do zdobywania pokarmu pod powierzchnią wody. Polując na drobne owady, mięczaki i skorupiaki nie nurkuje lecz biega po dnie potoku kierując się pod prąd. Ma gęste, dobrze natłuszczone pióra, silne łapy, ostre pazury oraz błoniaste klapki zamykające pod wodą nozdrza. W podobnym, co pluszcz środowisku, występuje również pliszka górska (Motacilla cinerea). Smukłe ciało i bardzo długi ogon, który nieustannie kiwa się w górę i w dół to cechy charakterystyczne dla wszystkich gatunków pliszek (w Karpatach występują 4 gatunki). W przeciwieństwie do pluszcza, pliszka górska zwykle poszukuje pożywienia na ziemi, w powietrzu i, jeśli to możliwe, w płytkiej wodzie. Oba gatunki mają największe europejskie populacje w Rumunii.
Wolno płynące wody, na obszarach rozciągających się od nizin po niższe położenia górskie (do ok. 800 m n.p.m.), są typowym środowiskiem dla zimorodka (Alcedo atthis). Jego egzotyczne ubarwienie i osobliwa sylwetka od razu rzucają się w oczy. Zimorodek żywi się głównie małymi rybami, płazami i bezkręgowcami. Gniazduje w norkach samodzielnie wygrzebanych w stromych piaszczystych bądź gliniastych brzegach. Głównymi zagrożeniami dla tego gatunku są regulacje i modyfikacje koryt rzecznych oraz zanieczyszczenie środowiska.
Krzyżówkę (Anas platyrhynchos) można uznać za jednego z najbardziej elastycznych mieszkańców siedlisk wodnych i mokradeł. Zasiedla różnorodne typy tych siedlisk, od nizin po górskie jeziora. Zdarza się nawet, że buduje swoje gniazda z dala od mokradeł i zbiorników wodnych (np. w miastach na balkonach). Znacznie bardziej płochliwymi ptakami są perkozy. W przypadku zagrożenia uciekają pod powierzchnię wody lub chowają się w gęstej roślinności. Najpospolitszym gatunkiem jest perkozek zwyczajny (Tachybaptus ruficollis), który znajduje odpowiednie warunki do życia również na torfowiskach wysokich.
Siedliska mokradłowe są rajem dla ptaków siewkowatych (Charadriiformes). Większość przedstawicieli tego bogatego w gatunki rzędu ptaków jest przystosowana do przemieszczania się i zdobywania pokarmu na mulistych brzegach płytkich zbiorników wodnych. Wiele gatunków ptaków siewkowatych jest obecnie zagrożonych, co wynika z utraty odpowiednich siedlisk i intensyfikacji rolnictwa. Czajka (Vanellus vanellus) należy zapewne do jednych z najlepiej rozpoznawalnych przedstawicieli tej grupy ptaków. Jej ubarwienie i głos są niezwykłe, podobnie jak sposób lotu i typowe dla niej szerokie, zaokrąglone skrzydła. Choć czajki zamieszkują raczej obszary nizinne można je spotkać również w kotlinach karpackich oraz w odpowiednich siedliskach w piętrze pogórza. Liczebność czajki, tak jak wielu innych gatunków ptaków, wciąż maleje, nie tylko w Karpatach, ale niemal w całej Europie.
Kszyk (Gallinago gallinago), występuje na podmokłych łąkach turzycowych, pastwiskach i torfowiskach. Żyje w sprzyjających mu miejscach, od nizin po tereny górskie (do ok. 800 m n.p.m.). Dzięki ochronnemu ubarwieniu, kszyk nie rzuca się w oczy w swoim środowisku. Najbardziej „widoczny” jest wiosną kiedy tokujący samiec opada z wysoka ku ziemi wydając charakterystyczny dźwięk brzmiący jak szybko powtarzane „be-be-be-be…” (stąd dawniejsza nazwa tego ptaka – bekas). Dźwięk ten wydają wibrujące skrajne sterówki ogona, który samiec szeroko rozkłada w czasie lotu.
Błotniak stawowy (Circus aeruginosus) jest typowym przykładem ptaka drapieżnego zamieszkującego tereny podmokłe. Gniazduje w szuwarach. Preferuje miejsca z wodami stojącymi lub łagodnie płynącymi, dlatego też częściej spotykany jest na nizinach niż na większych wysokościach. Błotniak stawowy może odbywać lęgi również na polach kukurydzy, ale zarówno w jego przypadku, jak i u znacznie rzadszego błotniaka łąkowego (Circus pygargus), istnieje niebezpieczeństwo zniszczenia lęgu, jeśli żniwa rozpoczną się przed opuszczeniem go przez młode osobniki. W Karpatach odpowiednie siedliska dla błotniaka łąkowego znajdują się na pogórzu i w nisko położonych kotlinach górskich. Jego populacja jest obecnie stabilna.
Rzadkim mieszkańcem torfowisk niskich i wyżynnych wrzosowisk jest majestatyczny cietrzew (Tetrao tetrix). Jest on podziwiany nie tylko ze względu na piękno kontrastowo ubarwionych kogutów, ale także ze względu na swój interesujący tryb życia, a zwłaszcza spektakularne popisy samców w okresie godowym. Gatunek ten zniknął z wielu obszarów w wyniku osuszania torfowisk, jak również z powodu rozwoju masowej turystyki. W obrębie Karpat cietrzew wyginął w Republice Czeskiej i na Węgrzech. (W polskich Karpatach występuje punktowo. Głównymi miejscami występowania są Kotlina Orawsko-Nowotarska oraz Tatry. Szczątkowa populacja znajduje się w Beskidzie Wyspowym, a na Babiej Górze i Pilsku spotykane są pojedyncze osobniki. Cała karpacka populacja liczy zaledwie 60–80 samców (plus oczywiście nie liczone samice) co stanowi prawie 40% całej krajowej populacji [przyp. red.]).
