Bezkręgowce
Siedliska leśne wykazują duże pionowe zróżnicowanie m.in. ze względu na zmniejszającą się intensywność światła docierającego do kolejnych warstw lasu. Najwyższa warstwa koron drzew, może pochłaniać najwięcej promieniowania słonecznego, a tylko 10% światła słonecznego przenika przez liście do niższej roślinności. Każdy poziom charakteryzuje się określonymi warunkami ekologicznymi, odpowiednimi dla pewnej, przystosowanej do nich w toku ewolucji, grupy organizmów (stratocenozy). Oprócz zmienności pionowej w lasach występuje również pozioma zmienność warunków środowiskowych prowadząca do mozaikowego rozmieszczenia zbiorowisk roślinnych i zwierzęcych.
Struktura opadłych liści zależy oczywiście od różnorodności drzew. W przypadku dużej ilości ściółki można wyróżnić trzy odrębne warstwy: górną warstwę świeżo opadłej martwej materii organicznej, warstwę pośrednią, w której następuje znaczny rozkład, ale nadal można gołym okiem rozpoznać strukturę wielu szczątków oraz dolną warstwę składającą się z drobnocząsteczkowej materii organicznej. Procesy przekształceń materii organicznej (humifikacja), w wyniku których powstaje warstwa próchnicza (humus), obejmują m.in. rozkład węglowodanów, białek i innych związków organicznych, a na ich przebieg bezsprzecznie wpływa działalność organizmów glebowych (edafonu), np. przedstawicieli dżdżownicowatych (Lumbricidae) czy skoczogonków (Collembola). W pozbawionym światła środowisku jakim jest gleba wzrok nie jest przydatny i dlatego u wielu gatunków jest on stosunkowo słaby, natomiast lepiej rozwijają się inne zmysły. Edafon obejmuje szeroką gamę drobnych organizmów. Widłogonki (Diplura) mają dwie przysadki odwłokowe (cerci) na końcu odwłoka. Pierwogonki (Protura) to małe, pozbawione pigmentu stawonogi nie posiadające oczu ani czułków, jednakże ich uniesione do góry odnóża I pary pełnią funkcję narządów zmysłowych zastępując czułki. Skoczkogonki należą do grupy drobnych bezskrzydłych stawonogów posiadających widełki skokowe, zwykle złożone do przodu pod odwłokiem. Ich gwałtowne wysunięcie z tzw. hamowidła i odgięcie od ciała powoduje szybki wyrzut zwierzęcia w górę.
Jeśli warstwa krzewów i drzew jest dobrze rozwinięta to warstwa zielna jest prawdopodobnie słabo rozwinięta, a podłoże pokrywają opadłe liście zasiedlone przez organizmy epigeiczne (naziemne), wśród których znajdziemy m.in. stonogi (Oniscidea), kosarze (Opiliones), pająki (Araneae), karaczany (Blattodea), chrząszcze (Coleoptera). Często są to detrytusożercy czyli zwierzęta odżywiające się martwą materią organiczną. Dwuparce, krocionogi (Diplopoda) posiadają silnie wydłużone, segmentowane ciało z głową zaopatrzoną w jedną parę krótkich czułków. Charakteryzuje je obecność tzw. diplosomitów powstałych ze zrośnięcia dwóch segmentów ciała i zaopatrzonych w dwie pary członowanych odnóży. Wiele z nich wydziela cuchnący płyn z otworów ułożonych po bokach ciała. Odżywiają się roślinami i rozkładającą się materią organiczną. Spośród licznych gatunków Julus curvicornis jest typowym elementem karpackim.
Powierzchnię gleby zamieszkuje wiele drapieżników, dobrze morfologicznie przystosowanych do polowania na swoje ofiary. Wydłużone, segmentowane ciała pareczników (Chilopoda) są podobne do ciał krocionogów ale mocno spłaszczone. Ich szczękonóża (maxillipedes) czyli osadzone tuż za głową zmodyfikowane odnóża, zaopatrzone w gruczoły jadowe, służą do polowania na inne stawonogi. W lasach karpackich powszechnie występuje drewniak widełkowiec (Lithobius forficatus), którego długość życia wynosi ponad 3 lata. Samice składają jaja w glebie i chronią je przed drapieżnikami i patogenami. Jako aktywne nocą drapieżniki, żywią się różnymi bezkręgowcami.
Życie w runie leśnym jest często mniej zróżnicowane niż na terenach otwartych, co w istocie odpowiada mniejszej intensywności promieniowania słonecznego docierającego do dna lasu. Pomimo tego karpackie runo leśne zapewnia odpowiednie warunki ekologiczne dla wielu różnoronych gatunków bezkręgowców np. ślimaków należących do rodziny pomrowiowatych (Limacidae), których rzadkim przedstawicielem jest pomrów błękitny (Bielzia coerulans), spotykany na leśnych górskich szlakach po większych opadach deszczu. Niestrudzona zadomka leśna (Ectobius silvestris) przeszukuje ściółkę w poszukiwaniu pożywienia. Jej głowa jest ledwie widoczna z powodu znacznie powiększonego tułowia, spod którego wystają tylko czułki. Pod względem pokarmowym gatunek ten, podobnie jak inne karaczany, nie jest zbyt wymagający i można go zaliczyć do grupy wszystkożerców.
Drzewa stwarzają dobre warunki ekologiczne dla wielu bezkręgowców co odpowiada dużemu zróżnicowaniu pionowemu i poziomemu mikrosiedlisk. Owady zaliczane do chrząszczy z rodziny kornikowatych (Scolytinae), zasiedlają np. specyficzne mikrosiedliska pod korą, gdzie znajdują schronienie przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi i zwykle żywią się łykiem lub porastającymi drewno grzybami. Larwy chrząszczy drążą meandrujące tunele żerowe w drewnie, a dorosłe osobniki wydostając się na zewnątrz wygryzają małe owalne otwory w powierzchni drewna. W przypadku silnego, długotrwałego porażenia przez korniki, drewno przekształca się zwykle w proszek.
Dorosłe osobniki chrząszczy z rodziny kózkowatych (Cerambycidae) żywią się pyłkiem kwiatowym lub wyciekającym z drzew sokiem, natomiast larwy żerują w drewnie. Samice składają jaja zwykle w drewnie wilgotnym, często martwym lub niemal obumarłym, natomiast ich larwy kończą rozwój już po jego wyschnięciu. W lasach karpackich owady te zawsze stanowiły ważny składnik starych i stabilnych ekosystemów. Kózkowate mają wydłużony cylindrycznie odwłok oraz długie (czasami nawet trzy razy dłuższe niż reszta ciała) czułki, które często bywają skierowane do tyłu. Przestraszone potrafią wydawać odstraszające, skrzypiące dźwięki pocierając przedpleczem o nasadę pokryw skrzydłowych (strydulacja). Wiele z nich jest pięknie ubarwionych, np. nadobnica alpejska (Rosalia alpina), której czarne ciało pokryte jest niebieskoszarymi włoskami tworzącymi na pokrywach skrzydłowych charakterystyczny wzór z sześcioma czarnymi plamami. Co ciekawe ubarwienie to jest kryptyczne, upodabnia owada do kory preferowanego przez niego drzewa-żywiciela czyli buka zwyczajnego. Nadobnica alpejska jest gatunkiem rzadkim i ginącym w skali całej Europy. Główne zagrożenie stanowi dla niej intensyfikacja gospodarki leśnej i niszczenie starych bukowych drzewostanów oraz usuwanie z siedlisk owada naturalnie obumierających buków. Wyjątkowo groźną pułapką ekologiczną jest drewno pozostawiane latem w składnicach, a następnie sprzedawane (np. na opał) i wywożone wraz ze złożonymi w nim w międzyczasie jajami nadobnicy.
Jelonek rogacz (Lucanus cervus), jeden z największych europejskich owadów, należy do chrząszczy z rodziny jelonkowatych (Lucanidae). Został tak nazwany ze względu na występujące u samców ogromne żuwaczki przypominające poroże jelenia. Z pomocą żuwaczek samce zaciekle walczą o samice. Jelonek rogacz jest wpisany na listę gatunków zagrożonych w skali globalnej. Ostatnio ucierpiał z powodu niewłaściwej gospodarki leśnej, polegającej m.in. na usuwaniu martwego drewna w celu uniknięcia szkód gospodarczych. Samice jelonka składają jaja w rozkładającym się drewnie, w którym następnie żerują larwy. Ich rozwój trwa kilka lat. Osobniki dorosłe odżywiają się sokami drzew. Samce latają chętniej niż samice.
Biegaczowate (Carabidae) reprezentują dużą rodzinę chrząszczy, które można znaleźć m.in. w wielu wilgotnych siedliskach gdzie w ciągu dnia ukrywają się np. w ściółce lub pod kamieniami. Większość z nich prowadzi nocny tryb życia. Polując szybko ścigają swoje ofiary. Przedstawicielami biegaczowatych są np. tęczniki (Calosoma sp.) należące do grupy ważnych drapieżników polujących na żerujące w koronach drzew owady roślinożerne. Niektóre tęczniki są pięknie ubarwione. Niepokojone, podobnie jak inne biegaczowate, wydzielają nieprzyjemnie pachnącą i odstraszającą substancję. Tęcznik liszkarz (Calosoma sycophanta) to duży, jasnozielony chrząszcz, pochodzący z Europy, a następnie wprowadzony do Ameryki Północnej. Zarówno osobniki dorosłe, jak i larwy chętnie wspinają się na drzewa i żerują na larwach i poczwarkach motyli. Dorosłe osobniki żyją do czterech lat, redukując liczebność wielu leśnych gatunków owadów roślinożernych.
Mieszkańcy koron drzew stanowią bogate źródło pożywienia dla wielu drapieżników, przykładem mogą być tutaj pojawiające się masowo motyle (Lepidoptera) z rodziny brudnicowatych (Lymantriidae). Przedstawiciele tej rodziny należą do owadów, które są uznawane przez ludzi za groźne szkodniki drzew i krzewów. Samice często przykrywają złoża jaj włoskami brzusznymi, które mogą powodować podrażnienia i reakcje alergiczne. Brudnica nieparka (Lymantria dispar) preferuje dęby, ale jej gąsienice mogą żerować na wielu różnych gatunkach drzew i krzewów. Zimuje w stadium jaja, wylęga się na wiosnę, zwykle w czasie rozwijania się liści dębu. Drzewa pozbawione przez gąsienice liści rosną wolniej i są bardziej podatne na ataki innych patogenów.
Należąca do błonkoskrzydłych (Hymenoptera) rodzina galasówkowate (Cynipidae) jest dobrze znana w Karpatach ze swoich galasów wytwarzanych na roślinach żywicielskich. Galasy rozwijają się po złożeniu jaj przez samicę, a ich wzrost stymuluje rosnąca w środku larwa. Żeruje ona wewnątrz wyrośli na tkance odżywczej gdzie jest też dobrze chroniona przed złymi warunkami atmosferycznymi. Pomarańczowe lub czerwone kuliste galasy na liściach dębu są wytwarzane przez larwy galasówki dębianki (Cynips quercus folii).
