Rośliny naczyniowe
Flora Karpat należy do najbogatszych w Europie. W jej skład wchodzi około 4 tys. rodzimych gatunków i podgatunków roślin naczyniowych co stanowi około jedną trzecią (32%) z 12,5 tys. wszystkich gatunków flory europejskiej. Dla porównania, powierzchnia Europy jest kilkadziesiąt razy większa od powierzchni Karpat.
Niektóre z gatunków występujących w Karpatach są dość pospolite i można je znaleźć w całej Europie, Azji i innych miejscach. Istnieją jednak również takie, które spotkamy wyłącznie w Karpatach to tzw. endemity.
W Karpatach występuje ponad 220 gatunków endemicznych. Największą liczbę endemitów – 142 gatunki – można znaleźć w Karpatach Wschodnich. Drugie miejsce zajmują Karpaty Południowe – 119 endemitów, natomiast w Karpatach Zachodnich potwierdzono występowanie 90 gatunków endemicznych. Oddzielne pasma takie jak Bucegi, Góry Fogarskie i Retezat w Rumunii, Góry Rodniańskie, Góry Marmaroskie i Czarnohora w Rumunii i na Ukrainie, Niżne Tatry na Słowacji, Tatry na Słowacji i w Polsce, są miejscem występowania najważniejszych gatunków endemicznych, których pochodzenie może sięgać pliocenu (5 mln. lat temu, a nawet wcześniej). Należą do nich między innymi skalnica tatrzańska (Saxifraga wahlenbergii), ostróżka tatrzańska (Delphinium oxysepalum), dzwonek karpacki (Campanula carpatica), wawrzynek murański (Daphne arbuscula), firletka Lychnis nivalis, saussurea Saussurea porcii, lepnica Silene dinarica, lilak Josiki (Syringa josikaea) i leniec Thesium kernerianum.
Duża liczba gatunków endemicznych i nieendemicznych (344 gatunki i podgatunki) flory Karpat stała się zagrożona wyginięciem ze względu na znaczną presję człowieka na ekosystemy górskie oraz zmiany klimatyczne zachodzące w ostatnich dziesięcioleciach. W poszczególnych krajach karpackich większość gatunków zagrożonych została objęta ochroną prawną, a często również wpisana na czerwone listy zwierząt ginących i zagrożonych oraz do czerwonych ksiąg gatunków zagrożonych.
Powszechnie uznaje się, że rośliny mają ogromną wartość dla człowieka, ponieważ stanowią źródło pożywienia, służą do wytwarzania odzieży, drewna, paliwa, leków, a także zapewniają dobre samopoczucie emocjonalne. Mimo to wiele gatunków roślin i ich potencjalnie użytecznych właściwości nadal nie jest znanych. Jest to jeden z powodów, dla których każdy gatunek rośliny powinien być zachowany dla nas samych i dla przyszłych pokoleń.
